Moskova – Başbakan Vladimir Putin’i 1999’da Kremlin’e çıkaran Rus siyasetinin ağır toplarından Moskova Belediye Başkanı Yuri Lujkov, son birkaç aydır Kremlin’le ters düşmesinin bedelini kovularak ödedi.
Devlet Başkanı Dmitri Medvedev, 18 yıldır oturduğu koltuğunu koruyup koruyamayacağı tartışılan 74 yaşındaki Lujkov’u ‘kendisine olan güvenini yitirdiği’ gerekçesiyle görevden aldı. Lujkov’un yerine vekaleten, imar işlerinden sorumlu birinci başkan yardımcısı Vladimir Resin atandı. Temmuzda trafik çilesini katlayan Şeremetyevo havalanı yolundaki çalışmalar yüzünden topa tutulan ve ağustosta Moskova’nın dumanaltı olduğu orman yangınında Avusturya’da tatil yaparak şimşekleri üzerine çeken Lujkov, son olarak Moskova-St.Petersburg arasında Himki ormanından geçen yol projesini durdurduğu için Medvedev’le karşı karşıya gelmişti. Lujkov açıkça Medvedev’in zayıf lider olmakla suçlamış ve 2012’de güçlü bir adaya ihtiyaç duyulduğunu belirterek "Rus iktidarı gerçek otorite ve anlamını yeniden kazanmalı" demişti.
Liberal kanatlar başkanı görevden alınması için seslerini yükseltirken geçen yıl Moskova Duma (Bölge Meclisi) seçimlerinde bile es geçilmiş yolsuzluk dosyaları birden bire devletin kontrolündekiler dahil medya organlarını işgal etmişti. Suçlamaların odağında Lujkov’un milyarder eşi Yelena Baturina’nın aldığı ihaleler vardı. Medvedev’in devlet başkanlığına çıkıp Putin’in başbakanlığa kaymasıyla oluşan tandem liderlik döneminde Putinci olmayı sürdüren Lujkov’un Medvedev’in 2012’de yeniden devlet başkanı adayı olma hesaplarını bozacağı yorumları yapılıyordu. Ancak sancılı süreçte Putin’in hiç rek vermemesi de dikkat çekti. Görev süresi Haziran 2011’de dolan Lujkov, Moskova kaynar kazana dönünce bir soluk için eşinin Avusturya’daki tatil tesislerine dinlenmeye çekilirken kendiliğinden istifa etmeyeceğini söylemişti. Tatil dönüşünde Kremlin Lujkov’a biletin kesildiğini duyurdu. Kremlin sözcüsü Natalya Timakova, dün Lujkov’un Medvedev’in güvenini kaybettiği için görevden uzaklaştırıldığını açıkladı. Karar, Medvedev’in Çin’i ziyaretinde duyuruldu. Anayasa, devlet başkanına özerk bölge statüsündeki Moskova belediyesinin başkanını güveni kaybetmesi halinde görevden alma yetkisi veriyor.
Kremlin’e çıktığı 2008’den beri siyaseten en ciddi kararlardan birini veren Medvedev’in Lujkov’un elindeki tüm güçleri Putin’in adaylığı için seferber etmesinin önüne böylelikle geçmeyi amaçladığı konuşuluyor. 37 milyar dolarlık bir bütçeye hükmeden Lujkov’un iktidardaki Birleşik Rusya Partisi’nin Moskova teşkilatında mutlak bir ağırlığı vardı. Dünkü operasyonla Medvedev’in "Patron benim" demeye çalıştığı ama ipleri elinde tutan Putin’in de zamanı gelince kendi oyununu oynayacağı yorumu yapılıyor.
Son Mohikan’ın iki yüzü
Moskova’nın çarı Yuri Lujkov, daha Vladimir Putin’in adı sanı bilinmezken Devlet Başkanı Boris Yeltsin’in desteği ile 1992’de belediye başkanı seçildi. İş yaşamına 1974’te bir fabrikada kimyager olarak başlayıp 1997’de Moskova belediye meclis üyeliğine seçilmiş ve 1986’da parlamentoya girdi. Belediye başkanı olduktan sonra Moskova’yı 24 saat yaşanabilir renkli ve hareketli bir kente dönüştürürken çok fazlasıyla düşman edindi. Lujkov ‘kenti güzelleştirme’ projeleriyle sıradan Moskovalıların gönlüne girerken tarihi dokuya zarar verdiği gerekçesiyle elit kesimden eleştiri aldı. Lujkov’a puan getiren projelerden biri Bolşeviklerin 1934’te havaya uçurduğu Kurtarıcı İsa Kilisesi’ni yeniden inşa etmesiydi.
bölge başkanlarının Kremlin tarafından atanması uygulamasının başladığı 2005’e dek sorunsuz olarak belediye seçimlerini kazandı. Yeltsin’e halef olarak görülürken 1999’da liderliğini yaptığı Anavatan Partisi’nin genel seçimlerdeki yenilgisi üzerine Kremlin hesaplarından vazgeçip KGB gediklisi Vladimir Putin’e ‘Yürü evlat’ demeyi tercih etti. Medvedev iktidar kazığını çakmış özerk bölge liderlerini tek tek yerlerinden ederken adı ‘Son Mohikan’a çıkmış Lujkov’un dokunulamaz koltuğu da sarsılmaya başlamıştı. Lujkov hep 47 yaşındaki eşi Yelena Baturina’nın belediye ihalelerinden edindiği servet nedeniyle gündeme geldi, ama Rus yasalarına göre bunda yasadışılık yoktu. Forbes dergisinin dünyanın üçüncü zengin kadını saydığı Baturina, belediyede memurken 18 yılda emlak devi Inteko’nun patroniçesi oluverdi. Kişesel serveti 3 milyar doları buldu. Muhaliflere miting yeri vermeme yönündeki katı tutumuyla tanınan ve aleyhindeki haberler karşı sıklıkla dava açıp genelde kazanan Lujkov, bir dönem uluslararası medyanın gündemine eşcinsel yürüyüşüne izin vermemesi nedeniyle oturmuştu. Eski Başbakan Yardımcısı Boris Nemtsov’un Lujkov yorumu şöyle: "İki Lujkov var: Biri inşa eden, yaratıcı ve enerjik. Ötekisi zıpçıktı, arsız ve sadece eşinin çıkarlarını gözeten yolsuz."
Belediye başkanlığına vekaleten atanan Vladimir Resin de Lujkov’un sağ koluydu. Madencilik sektöründe çalışırken 1988’de belediyeye girdi. Kentin imarında payı büyük. 2005’te İzvestiya’nın ‘En fazla kimden korkuyorsun’ sorusuna "Karım Marta ve Lujkov" yanıtını vermişti. Minsk doğumlu 74 yaşındaki Resin geçen yıl 1 milyon dolarlık altın saatiyle olay olmuştu. (Radikal)
