Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev, 18 Kasım’da Kabardey-Balkar İçişleri Bakanı Korgeneral Yuri Tomçak’ı kovdu. Ülkenin yeni İçişleri Bakanı daha önceden Kemerov şehrinde güvenlik sisteminde çalışmış olan Sergey Vasilyev oldu.
Rus polis subayı Sergey Vasilyev’in Kuzey Kafkasya’da çalışma tecrübesi yok, ancak buna rağmen onun yeni görev yerindeki en önemli görevi ekstremizmle mücadele olacak. Ekstremistler yüzünden sene başından beri Kabardey-Balkar’da onlarca polis öldü.
Moskova resmi olarak değişikliğin gerçekleştiği Kabardey-Balkar İçişleri Bakanlığı yönetimine sebepleri açıklamadı. Sadece Yuri Tomçak’ın Sibirya’ya Omsk bölge içişleri idaresi yönetimine nakledildiği söylendi. Ancak tahmin etmek mümkün ki, bakanı ülkede şiddet olaylarındaki artış ve yerel içişlerinin yeraltı örgütle mücadele durumunu değiştirememesine bağlı olarak görevden aldılar. Kabardey-Balkar’da silovikler işte ikinci yıldır ekstremistlere karşı savaşı kaybediyor.
49 yaşındaki Yuri Tomçak Kabardey-Balkar İçişleri Bakanlığı görevine, Kabardey-Balkar İçişleri Bakanı Haçim Şogenov’un yerine 2006’da geldi. Bu değişim, siloviklerin genç Müslümanlara yönelik baskılarının silovik kurumlara karşı silahlı ayaklanmaya dönüşmesinin ardından meydana geldi.
13 Ekim 2005’de saha komutanı Şamil Basayev’e bağlı yaklaşık 100 inanan selefi ülkenin silovik kurumlarına saldırdı. Saldırı püskürtüldü. Sonucunda 35 güvenlik organı çalışanı ve 15 sivil vatandaş öldü. Yaklaşık 200 kişi yaralandı. 92 direnişçi öldürüldü. Yaklaşık 59 kişi silahlı ayaklanmaya katılmak şüphesiyle gözaltına alındı. Bugüne kadar ülkede halen bu kişilerin mahkeme süreci devam ediyor.
Bu olaylardan kısa bir süre önce ülkenin başına gelen Arsen Kanokov özellikle 13 Ekim olaylarından sonra Moskova’dan Kabardey-Balkar içişleri bakanı Haçim Şogenov’un görevden alınmasını elde etmeyi başardı.
Arsen Kanokov ve Birinci Devlet Başkanı Valeri Kokov zamanından beri bu görevi yürüten Haçim Şogenov arasındaki ilişki ilk günden beri iyi değildi.
Kanokov Şogenov’un istifasını birçok sebepten ötürü istiyordu. Birincisi, Şogenov emrindeki bakanlığın kanlı eyleme tahrikte bulunduğu, siloviklerin hazırlanan saldırı hakkında daha önceden bilgileri olduğu, onlarında ise hazırlandığı ve hepsini bir kerede yer altına kapaklamak için direnişçilerin şehre girmesine izin verdiği ile suçlanıyordu. İkincisi, Şogenov ülke devlet başkanında ayrı ve bağımsız bir figürdü. Devlet başkanının kendisinin güvenliği de ona bağlı idi. Bundan dolayı, yerel uzmanların Caucasus Times’e açıkladığına göre, Kanokov devlet başkanlığının ilk günlerinden itibaren Şogenov’un istifasını, onun yerine kendi adamını koymak için elde etmek istiyordu.
Yuri Tomçak seçimi tesadüfi değildi. Onun atamasını Moskova’da bizzat Arsen Kanokov sağladı, çünkü onlar çok iyi tanıdıktı.
Yuri Tomçak’ın ülkeye gelişiyle gerçekten bir sükunet geldi. Bu iki sebebe bağlıydı: Birincisi, Kabardey-Balkar’ın radikal kanadı 13 Ekim 2005’de iyice dağıtılmıştı.
İkincisi, Kanokov, inanan Müslümanlara karşı hiçbir güç kullanımına izin vermeyeceği ve kanlı olayların tekrarlanmasına izin vermeyeceğini açıkladı. Bu iki olay ülkedeki gerginlik derecesini oldukça düşürdü.
Ancak zamanın gösterdiği gibi, Kuzey Kafkasya’da yeraltı örgütü sadece siloviklere yeni darbelerde bulunmak için zamandan faydalandı.
Kafkasya Emirliği baş ideologlarından Anzor Astemirov’un ölümünü büyük eylemler takip etti. Onlardan biri Nalçik hipodromundaki patlama idi. Sonucunda bir kişi öldü, birkaç kişi yaralandı. Yaralananlar arasında eski bakan Haçim Şogenov da vardı.
Silovikler Müslümanlara, isyancı Müslüman zanlılarına karşı baskılarına döndü. Ülkede gençlerin kaybolma olayları sıklaştı. Daha önce yoktu. Ancak, ülke içişleri bakanlığı yetkili kaynağının ifadesine göre, Kabardey-Balkar’da insanların kaçırılması olayları ardında Rusya’nın diğer bölgelerinden göreve gelen federal güvenlik birimleri duruyor.
Bu ayın ortasında siloviklerden zarar gören Müslümanların haklarını temsil eden Kabardey-Balkarlı hukukçular topluma inanların takip edilmesiyle ilgili beş olayı anlattı. Zarar görenlerden üçü kadın, ikisi erkek. Erkekler Nalçik’in batısındaki Dugulıbgoy kasabasında kasapta çalışıyordu. Onlar siloviklerce yeraltı örgütle bağlantıları olduğu zannıyla gözaltındayken ciddi şekilde dövüldü. Bu yerleşim yerinde Kabardey-Balkar’ın en kalabalık cemaatlerinden biri faaliyette. Bazı bilgilere göre, bu cemaatin başı, siloviklerin Ekim ayında Tırnauz volfram-molibden fabrikasında ablukaya alınan direnişçiler arasında idi. İşte ikinci aydır silovik birimleri onları oradan kovamıyor.
Yuri Tomçak’ın istifasından bir gün önce, 18 Kasım’da Petigorsk’ta Rusya İçişleri Bakanı Raşid Nurgaliyev, Kabardey-Balkar’ı Kuzey Kafkasya’nın yüksek terör bölgesi olarak Dağıstan ve İnguşetya ile aynı safa koydu.
Orada ifade edilen Rusya İçişleri Bakanlığı bilgilerine göre, Kabardey-Balkar’da bu senenin ilk on ayında ‘terör eylemleri’ sayısı geçen seneye göre üç katından fazla. 2010’da 117 suç, 2009’da ise 21.
Açık ki, ülke içişleri bakanlığı yönetimi değişikliği sebebi, yerel içişlerinin yeraltı örgütü ile baş etmedeki başarısızlığı. Bu demektir ki, Moskova’nın düşüncesine göre, Kabardey-Balkar’da silovik kurumların Dağıstan ve İnguşetya’da olduğu gibi daha sert davranmaları gerekiyor. Bundan şu sonuç çıkıyor, Kabardey-Balkar’da yer altı örgütünü ezmek ‘bilinen metotla’ yapılacak. Ve bu sefer Arsen Kanokov’u kimse dinlemeyecek. ÖZ/FT
26 Kasım’da Caucasus Times’da yayımlanan bu yazıyı Ajans Kafkas için Özlem Güngör Türkçeye çevirdi.
İslam Tekuşev
