31 Ekim’de Kabardey-Balkar Parlamentosu ‘Belediye Sınırları Statüsü’ kanununda değişiklik yaparak Verkni Baksan, Elbrus, Verknaya Balkarya, Babugent, Bezengi ve Verkni Çegem köylerinin yeni sınırlarını belirledi. Tarım politikası parlamento komitesince sunulmuş olan ‘Meraların Statüsü’ kanunu ilk okumada kabul edildi.
Adıge sivil örgütlerinden bir grup bunu ‘Kabardey-Balkar halklarının çıkarlarına ihanet’ olarak adlandırdı.
Yukarıda adı geçen köylerin sınırları hakkındaki kanun tasarıları ilk okumada 25 ve 27 Kasım 2008’de kabul edilmişti (Gazeta Yuga, No 49, 2008). Geçen sene 18 Aralıkta ikinci okumada prosedürün belirlenmesi kararlaştırıldı. Ancak bazı Adıge sivil örgütleri devlet başkanı ve parlamento başkanına başvurdu ve ‘tarihi olarak genel kullanımda olan çayır ve otlakların büyük bölümünün birkaç az sayılı yerleşim yerine verilmesinin ciddi sosyal ve milletlerarası bir anlaşmazlığa neden olabileceğini’ belirtti (Gazeta Yuga, No 52, 2008). Sınırlarla ilgili konuların görüşülmesi parlamento oturum gündeminden çıkarıldı, daha sonra ise uzlaşma komisyonu kuruldu, Kabardey, Balkar ve Rus sivil örgütleri temsilcileri ve yönetim kurumu temsilcileri komisyonda yer aldı (Gazeta Yuga, No 23).
29 Ekimde uzlaşma komisyonunun son toplantısında, katılımcılarına yönetim kurumlarınca teklif edilen ve bu toprakların devlet mülkiyeti olduğunu belirleyen bir kanun kabul etmesi için parlamentoya tavsiyede bulunması teklif edildi. Uzlaşma komisyonuna Kabardey sivil hareketlerince sunulan kanun tasarısı, meraların belediyelerin mülkiyetinde olacağını, yani ülkenin tüm yerleşim yerlerinin kendi meralarını alacağını öngörüyordu. Uzlaşma komisyonuna ayrıca, parlamentoya Berkni Çegem, Elburs, Verkni Baksan, Bezengi, Babugent ve Verknaya Balkarya sınırları hakkında kanun kabul etmesi tavsiyesinde bulunulması da teklif edildi.
Kabardey sivil örgüt temsilcileri bu kararlara karşı oy kullandı, ama onları Balkar ve Rus sivil toplum temsilcileri desteklemedi. Böylelikle uzlaşma komisyonu, 2/3 evet oyu ile devlet kurumlarınca sunulan kanun tasarılarını kabul etti.
Kabardey sivil örgütlerinden uzlaşma komisyonu eş başkanı Musa Dokşokov toplantı salonun terk etti, ertesi gün ise komisyondan ayrıldığını açıkladı.
30 Ekimde Kabardey sivil örgütleri temsilcileri ile görüşmesinde, devlet başkanlığı genel sekreter yardımcısı Zalim Kaşirokov ve tarım politikası komite başkanı Hajmurad Tlehugov parlamentoya, Adıge sivil hareketlerin sunmuş olduğu tasarıyı da götürme sözü verdi.
31 Ekimde, uzlaşma komisyonunda Kabardey tarafını temsil eden avukat Hasan-Ali Barokov, milletvekillerinin dikkatini, meraların tüm yerleşim yerlerinin mülkiyetine geçmesini öngören kanun tasarısına çekti. Parlamenterler bu belgeyi reddetti ve bu toprakların Kabardey-Balkar mülkiyetinde kalmasını öngören tarım komitesinin hazırlamış olduğu tasarıyı destekledi. Bununla birlikte parlamento, tarım komitesine ‘Kabardey sivil örgütlerinin teklifini göz önünde bulundurarak’ kanunu düzenlemeyi tavsiye etti. 31 Ekimde Khase, Dünya Adıge Kardeşliği, Çerkes Kongresi başkanları uzlaşma komisyonunda yaşananları, parlamento kararıyla ‘100 binden fazla hektar alanın Balkar yerleşim yerlerine verildiğini’ belirtip yaşananları ‘Balkar sivil örgütleri ve Kabardey-Balkar yönetim temsilcilerinin ağız birliği’ olarak niteledi.
Adıge sivil örgütlerine göre, 31 Ekimde Balkar köyleri sınırları ile ilgili kanun tasarılarının sonucunda ‘Adıge köyleri tarihi olarak Çerek, Çegem ve Elbrus bölgelerinde kendilerine ait olan dağ otlaklarından mahrum kaldılar. Şimdi 40 bin nüfuslu Balkar köylerine 430 bin hektar toprak düşüyor, ülke topraklarının yüzde 34’ü’.
Khase, Dünya Adıge Kardeşliği, Çerkes Kongresi, kesinlikle parlamentonun kararını kabul etmedi ve kararları Kabardey-Balkar halkı çıkarlarına ihanet olarak değerlendirdi.
Onlar Kaşirokov’un istifasını, 2005’den beri kabul edilen toprak kanunlarının iptalini, toprak reformunun tam incelemesini talep ediyor. Adıge hareketleri olağanüstü Çerkes kongresi yapılmasında ısrar ediyor.
2 Kasımda Adıge Sivil Örgütleri Koordinasyon Konseyi altı Balkar köyü sınırlarıyla ilgili kanunun değiştirilmesine olumsuz değerlendirmede bulundu, onların asırlardır yerleşmiş olan tarihi toprak kullanma geleneğini yıktıklarını ve onların politik ve milletler arası istikrar açısından cumhuriyetin bütünlüğünü tehdit ettiğini belirttiler.
Koordinasyon konseyi Adıge halkına, Rusya devlet başkanı ve Kabardey-Balkar devlet başkanına başvurdu. Kasım ortasında, Adıge halk kongresi toplanması hakkında kararın alınacağı miting kararlaştırıldı. Adıge sivil örgüt temsilcileri Kabardey-Balkar devlet başkanı ile görüşmelerinde ondan, köy sınırları ile ilgili yukarıda ifade edilen kanun tasarılarının iptalini isteyecek. Koordinasyon konseyi hukuk grubu, uzlaşma komisyonunun çalışmaları ve yukarıda ifade edilen sınırlarla ilgili altı kanunun kabul edilmesi esnasında yapılan ihlalleri, kanunların yargı sürecinde iptalini sağlamak amacıyla analiz ediyor.
Jemthala, Zaragij, Auşiger köylerindeki vatandaşlar da, bu kanun tasarılarının, onlarca yıldır kullandıkları, kendilerine ait dağ otlaklarından mahrum bıraktığını göz önünde bulundurarak mahkemeye gitmeyi düşünüyor.
Koordinasyon konseyi, 131. kanunun Kabardey-Balkar’da gerçekleştirilme sürecine eşlik eden tehlike ve tehditleri kaldıracak, konunun sosyal adalet ve sivil eşitlik alanına döndürülmesini sağlayacak olan siyasi platform oluşturacak. ÖZ/FT (Ajans Kafkas)
Oleg Guseyinov’nın Gazeta Yuga’da çıkan değerlendirmesini Ajans Kafkas için Özlem Güngör Türkçeye çevirdi.
Oleg Guseyinov
