Nalçik/Ajans Kafkas – Kabardey-Balkar’da meraların köylerden alınmasıyla sonuçlanan yerel kanun yüzünden patlak veren etnik gerilimi dindirmek için sivil örgütlerinin katılımıyla bir toplantı düzenlendi. Her türlü ‘ayrılıkçı’ fikrin yerildiği toplantıda Adıge Khase Başkanı Muhamed Hafıtse de ‘Çerkesya’ önerisine şiddetle karşı çıktı.
14 Şubat’ta başkent Nalçik’te ‘Barış, istikrar ve milletler uzlaşı için’ adını taşıyan yuvarlak masa toplantısına Balkar sivil örgütü Alan’ın başkanı General Sufyan Beppayev, Kabardey-Balkar Adıge Khase Başkanı Muhamed Hafıtse, Kabardey-Balkar RAN (Rusya Bilimler Akademisi) Başkanı Petr İvanov, Terek-Malka Kazak Birliği Atamanı Nikolay Lübunya, Veçe adlı sivil örgütün lideri Anatoli Kanunnikov, Kabardey Kongresi Başkanı Muazin Haçetlov, Abhazya Gönüllüleri Birliği Başkanı Aleksey Bekşokov, Dünya Adıge Kardeşliği Başkanı Zamir Şuhov, Rusya Devlet Başkanlığı güvenlik danışmanı Renat Karçaa, Kabardey-Balkar Başbakan Yardımcısı Dmitri Neçayev, Parlamentonun Kültür, Spor, Turizm ve Medya Komitesi Başkanı Zaur Apşev gibi isimler katıldı.
Toplantıda ‘köyler arası bölge’ uygulamasını getiren 2005’teki kanunuyla köylülerin kaybettiği toprakların iadesi için Balkar İhtiyarlar Heyeti’nin girişimleriyle Kasım 2008’de parlamentonun ilk oylamasında kabul edilen ancak itirazlar üzerine onay süreci durdurulan yasa tasarısı eleştirildi. Konuşmacıların önemli bir kısmı Balkar İhtiyarlar Heyeti ile bu heyetin dillendirdiği talepleri Moskova’ya taşıyan Duma milletvekili Mikhail Zalihanov’a yüklendi.
‘Dışarıdan tahrik var’
Toplantıda Kabardey-Balkar RAN Başkanı Petr İvanov "Ülkede oluşan sosyo-politik durum basit değil. Ülkedeki ve ülke dışındaki bazı güçler halkı tahrik ediyor. Çeçenya, İnguşetya, Abhazya ve İnguşetya’yı hatırlayalım. Bunlar Batı tarafından tahrik edilen ve dini örgütler aracılığıyla gerçekleştirilen ‘kardeş cinayeti’ savaşlarıydı” iddiasında bulunup şöyle devam etti:
“Kabardey-Balkar halkına biraz daha farklı bir durum oluşturulmaya çalışılıyor, özellikle milletler arası nefret. Toprağın sahibi kesinlikle onun üzerinde çalışanlar olmalı. Şu anda çözülmesi gereken temel mesele budur. Milletler arası çatışmaya tahrik eden güçler, toprağın şahsi mülkiyete verilmesine kadar faaliyetlerine devam edecekler. Milletler arası anlaşmazlıklar her zaman yönetim ve toplumun işbirliği yolu ile giderilebilir. Kabardey-Balkar’daki tüm problemler reformlarda ciddi ilerleme olmamasından kaynaklanıyor. Son 20 yıldır Kafkasya’da anlaşmazlıklar var ve şu ana kadar milletler arası kanın akmadığı tek yer Batı Kafkasya (Adıge, Balkar ve Karaçayların yaşadığı bölge). Ancak son zamanlarda burada da milletler arasındaki ilişkiler gerildi. Çünkü İslamcı fundamentalizm bizim cumhuriyetlerimizde destek görmediğinden milli alanı kaşıyor. Bu tür bir olay 90’lı yılların başında yaşandı ve çatışmanın eşiğinden dönüldü. Birleşik Çerkesya’nın kurulması konusunda Adıgelerin ısrar ettiği yönünde izlenim uyandıran bilgiler internette yer alıyor. Bu provokasyonlar, federal merkezi Adıge ayrılıkçılığına ikna etmeye ve Adıge halkına yönelik güvensizlik oluşturmaya yönelik. Kabardey ve Balkar halkları oldukça sıkı bağlarla birbirine bağlı. İki milletten yapılan evliliklerden binlerce çocuk doğdu. Balkarların yüzde 60’ı Kabardey ve Ruslarla birlikte yaşıyor.”
Ülkenin sosyolojik yapısına da değinen İvanov şu bilgileri aktardı: “Hayat kalitesini belirlenmesindeki temel göstergelerden biri halkın eğitim düzeyi. Resmi istatistiklere göre, Kabardey-Balkar’da 1000 kişi arasından üniversiteyi bitirmiş olanların 145’i Rus, 165’i Kabardey ve 195’i Balkar. Ülkenin etnik yapısı ise şöyle: Yüzde 51 Kabardey, yüzde 25 Rus, yüzde 11 Balkar. Belediyelerden devlete kadar yönetim organlarındaki görevlerin başında bulunanların yüzde 54’ü Kabardey, yüzde 10’u Rus, yüzde 35’i Balkar. Ülkedeki problemlerin tümü piyasa reformu yürütülmesi konusunda ciddi adımların atılmamasından kaynaklanıyor. Sorunların temelindeki başka bir neden de toprak meselesi. Toprak devletin mülkiyetinde, aslında bürokratların mülkiyetinde. Cumhuriyette 2053’e kadar toprağın kişi mülkiyetine verilmemesi yönünde komik bir kanun kabul edildi. Toprak ekonominin bir aracı oluncaya kadar durum değişmeyecek.”
‘Yalan haberler var’
Alan’ın lideri Sufyan Beppayev de "Cumhuriyette durumun ağır olduğuna katılıyorum ve bu duruma, kendisini tüm halkın temsilcisi olarak düşünen bazı örgütlerin hamleleri neden oldu. Kötü halk yoktur, kötü insanlar vardır ve hiç kimse onlara tüm halk adına konuşma hakkı vermedi. Temel mesele yönetim için mücadeledir. Ve bu insanlar halklar arasında düşmanlık ekmek için ne kadar uğraşırsa uğraşsın, başaramayacaklar. Aynı zamanda RAN çalışmalarındaki ihmalleri ve bazı internet sitelerindeki, milletler arasın nefrete hizmet eden yalan haberlerin yer aldığı yazıların ortaya çıkıyor olmasını fark etmemek mümkün değil" dedi.
Hafıtse’ye göre ‘Çerkesya önerisi bir fitne’
Adıge Khase Başkanı Hafıtse de, Çerkes sivil faaliyet adamlarının ‘denizden denize birleşik Çerkesya’yı kurma düşüncesinde oldukları varsayımını reddetti. ‘Çerkeslerin Rusya Federasyonu yapısından çıkma düşüncesine izin vermediğini’ ve ‘bu halkın kararını 450 yıl önce birleşmeden yana yaptığını savunan Hafıtse, bu önerinin Rus-Çerkes ilişkilerine nifak sokmak isteyenlere ait olduğunu ileri sürdü. Hafıtse, Kabardey ve Balkar sivil örgütlerinin üzerinde durması gereken en ciddi sorumluluğun giderek kaybolan milli dillerin kaderi olması gerektiğini söyledi. Milli dillerin internetin yayılmasıyla yitirildiğini kaydeden Hafıtse, "2010 yılını cumhuriyette Kabardey ve Balkar dillerinin yılı olarak ilan etme teklifinde bulunuyorum” dedi.
Komisyon kuruluyor
Kabardey-Balkar Devlet Üniversitesi’nden Prof. Muhtar Gazzayev de Alan üyesi olarak yaptığı konuşmada herkesi birbirini suçlamaktan vazgeçip, problemlerin çözümü konusunda gerçek çalışmalarda bulunmaya çağırdı. Dünyada ve Kafkasya’da jeopolitik durumu detaylıca analiz eden Gazzayev, cumhuriyette büyüyen anlaşmazlığın dışarıdan dürtüldüğünü söyledi. Yerel üst düzey yetkililerin halkın cebinden sınırsız zenginleşmesini sorunun temelindeki en önemli etkenlerden biri olarak gösteren Gazzayev "Anlaşmazlığın kaynağı ne Balkar, ne Kabardey halkı; kaynak, halkın mülkiyetine el koyan her iki halkın üst düzey tabakası" dedi. Toplantıda ele alınan konuların çözümüne yardımcı olmak için yürütülecek faaliyetleri koordine etmek üzere bir komisyon kurulması kararı alındı. RE/KU/ÖZ/FT
