Nalçik/Ajans Kafkas – Kabardey-Balkar’da Balkarlar ile Kabardeyler arasında alttan alta körüklenen etnik gerilime bir Duma milletvekilinin Rus liderlere yazdığı şikayet mektubu tuz-biber ekti.
Kırım Hanlığı’na karşı 1708’de kazanılan Kanjal Savaşı’nın yıldönümünde Kabardeylerin Kanjal Dağı’na yaptıkları yürüyüşe yol üzerindeki Kendelen köyünde Balkarların engel olmasıyla çıkan gerilimin ardından milletvekili Mikhail Zalihanov’un Moskova’ya yazdığı mektup Kabardey sivil örgütlerini kızdırdı.
Kabardey-Balkar’daki Adıge Khase, Çerkes Kongresi, Afganistan Gönüllüler Birliği, Abhaz Gönüllüler Birliği ve Dünya Adıge Kardeşliği, iktidardaki Birleşik Rusya Partisi’nden vekil olan Zalihanov’u cumhuriyette Kabardeylerin Rus ve Balkarları yok etmeye çalıştığı iddiasıyla etik gerilimi kışkırtıcı rol üstlenmekle suçladı.
Sivil örgütler, Zalihanov’un Rusya Federasyonu başkanı ve Rusya başbakanı, Rus istihbarat servisi FSB, Rusya başsavcısı, Kremlin’in Güney Federal Bölgeler temsilcisini yanıltacak bilgiler sunduğunu belirtti. Örgütler Birleşik Rusya Partisi’ne gönderdikleri açıklamada şöyle dedi: "Mikhail Zalihanov cumhuriyet yönetimini Balkar ve Rus halkları temsilcilerini yok etmekle, Kendelen köyünde milletler arası çatışmaya tahrik etmekle, Rusya devletinin yıkılmasına yönelik politika vs. ile suçluyor. Zalihanov, Kendelen köyündeki milli anlaşmazlığı organize eden istikrar bozucu güçlerden aldığı tek taraflı haberlerle kasıtlı olarak hareket ediyor. Bu tür kışkırtıcı faaliyetlere hiçbir bilinçli siyasetçi izin veremez, hele de Rusya Federasyonu Devlet Duması milletvekili tarafından böyle bir şey izin verilemez. Milletvekilinin istikrar bozucu ve tahrik edici faaliyetinin kınanmasını, gerekli önlemlerin alınmasını istiyoruz. Zalihanov mektubunda Kanjal savaşındaki zaferi ‘efsane’ olarak adlandırarak Kabardey halkının tarihi hatırasıyla açıkça alay ediyor.”
Zalihanov’un Kanjal dağı eteklerindeki Zolszki bölgesini ‘Balkarya’nın kalbi’ olarak ilan etmesine tepki gösteren örgütler, bölgenin Balkarya ile alakasının olmadığını savundu. Kendelen köyünde yaşanan krize aralarına Balkar İhtiyarlar Heyeti’nin de bulunduğu örgüt yada kişilerin ‘yasadışı’ eylemlerinin yol açtığı, Zalihanov’un da bu mektupla suçu örtbas etmeye çalıştığı öne sürüldü. Zalihanov’un Kabardey-Balkar’da idari yapının Kabardey köyleri lehine dönüştürüldüğü, tarihi adı Balkarca ve Rusça olan köy adlarının değiştirildiği yönündeki tespitlerine de yanıt veren sivil toplum örgütleri, "Aksine, 1990’da Balkar kökenli eski Başbakan Hüseyin Çeçenov zamanında Elbrus bölgesi Baksan bölgesinin ‘Kabardey’ hesabından iki katı kadar arttırıldı. Devrimden sonra hemen tüm Kabardey köylerinin isimleri değiştirildi ve birçoğuna Türkçe isimler verildi. 1990 ortalarında da bazı Kabardey köylerine önceki isimleri yeniden verildi. Bu süreç tüm ülkede yaşanıyor ve bu Zalihanov’un spekülasyonlarına alet edilmemeli. Bunun tam tersi örnekleri de var; Adıgece Gundelen olan köy ismi Balkarca Kendelen olarak değiştirildi” dedi.
Zalihanov’un Kabardey-Balkar’daki siyasi kadronun Kabardeylerin tekelinde olduğu suçlamasına da “Ülke nüfusunun yüzde 11’ini oluşturan Balkarlar, yürütme ve yasama organları, diğer tüm alanlarda oldukça büyük oranda temsil ediliyorlar” yanıtı verildi.
Kabardey-Balkar yönetimini ‘Balkar soykırımı’ ile suçlayan Zalihanov’un mektubunun “Kabardey-Balkar’da milletler arası barışı bozabileceği” uyarısı yapıldı.
15 Eylül’de Kanjal zaferinin yıldönümü vesilesiyle Nalçik’ten 50 kişi geleneksel kıyafetleri içerisinde Kabardey atları üzerinde Kanjal dağına giderken Kendelen’de önleri kesilmişti. Balkar köylüler bu savaşı kendilerinin kazandığını belirterek yürüyüşe engel olunca daha fazla Kabardey ve Balkar köye akın etmiş ve iki etnik grup karşı karşıya gelmişti. Bölgeye gönderilen güvenlik güçleri iki grup arasında barikat kurarken gerilim iki gün sonra Balkar ve Kabardey thamatelerin araya girmesiyle tatlıya bağlanmıştı.
İki halk son dönemlerde yerel yönetim yasası yüzünden gerilim yaşıyor. Balkarlar bu yasayla meralarını ve kasabalarının statülerini yitirdiklerini söylerken Kabardeyler de “Eğer bir kayıptan bahsedilecekse yasadan biz de etkilendik” yanıtını veriyor. Kanjal savaşı etrafındaki tartışma da bu gerilimin dışa yansıması oldu. Kanjal savaşında ise olan şuydu: 1708’de Kırım Hanı Kaplan Girey, Çerkesya’ya saldırıp her yıl haraç olarak üç bin delikanlı ve genç kızın verilmesini istemişti. Çerkesler ise reddetmişti. Bunun üzerine Kırım Hanı Çerkesya üzerine büyük bir ordu göndermişti. Barış istemek zorunda kalan Kabardeyler, 30 seçkin savaşçıyı Han’a köle olarak göndermiş, bu kişiler de bir gece fırsatını bulup Tatar subaylarını teker teker öldürmüş ve ardından Çerkesler ani baskınla Tatar ordusunu yenmişti. ÖZ/FT
