Çerkesk – Karaçay-Çerkes’te başbakanlık koltuğunun Adıgelere verilmesi geleneğinin bozulmasının ardından Kafkasya’daki tüm Adıgelerle ortak çözüm bulma arayışına giren Karaçay-Çerkes Adıge Khasesi, 4 Kasım’da planladığı ‘milli’ kongreyi 9 Kasım’a ertelerken hareketin lideri yeni siyasi durumla ilgili öfkesini dile getirdi.
Karaçay-Çerkes Adıge Khase Başkanı Muhamed Çerkesov, yeni kadro değişiklikleriyle cumhuriyette milli münasebetlerin kırılgan hale getirildiğinden yakınırken başbakanlığın Adıgelerden alınmasına kızgın olduklarını söyledi. Çerkesov, Regnum haber ajansının sorularını yanıtladı:
‘Milli’ tabiri ne anlama geliyor, kongreye kim katılacak?
Kongreye Adıgey, Kabardey-Balkar, Abhazya cumhuriyetleri sivil hareketleri ve diaspora temsilcileri katılacak, yeni Karaçay-Çerkes yönetimine de davetiye gönderildi.
Olağanüstü kongrenin toplanma sebebi ne, bu olağanüstü meselelerin çözüleceği anlamına mı geliyor ve ne ile sonuçlanacak?
1990’lı yıllarda Karaçay-Çerkes devlet başkanlığı seçimlerinde ülkenin iki halkı Çerkesler ve Karaçaylar arasında karşı duruş meydana geldi. Bu anlaşmazlık ancak Moskova’nın müdahalesiyle çözülebildi. O zaman Karaçay-Çerkes cumhuriyeti yönetim kurumlarında milli eşitlik konusunda sözlü bir anlaşma hazırlandı. Eğer devlet başkanı Karaçay ise başbakan Çerkes olmalıydı. 1990’lı yıllarda yapılan anlaşmaya riayet sayesinde bugüne kadar korunmuş olan milli münasebetlerdeki kırılgan denge Karaçay-Çerkes’in yeni Devlet Başkanı Boris Ebzeyev’in göreve gelişi ile ihlal edildi. Çerkesler eşitlik şartına bağlı olarak bize ait olan başbakanlık görevini kaybetti. Karaçay-Çerkes’in yeni Başbakanı Vladimir Kayşev’in şahsına karşı bir tavrımız yok, ama bizler yeni ülke yönetiminin Çerkeslere ve Karaçay-Çerkes’de onlara ait olan statülerin küçültülmesine yönelik münasebetlerine öfkeliyiz.
Çerkes kökenli Zurab Dokşokov’un parlamento başkanlığı görevine atanması, başbakanlık görevinin alternatifi mi?
Boris Ebzeyev bize alternatif olarak Karaçay-Çerkes parlamento başkanlığı görevine teklif etti, ama biz böyle bir alternatife iki sebepten ötürü karşıyız. Birincisi başbakanlık görevinin yasama organı başkanlığı görevi ile değiştirilmesi eşit değerde bir değişme olarak sayılamaz. Böyle bir sıralama tamamıyla yönetimin yürütme organlarında ve ekonomi cephesinde Çerkes temsilciliğini devre dışı bırakıyor. Değişiklik sonucunda Çerkesler devletin yasamasında formalite bir görev aldı, bu bize çıkarlarımızı savunma konusunda gerçek bir kumanda kolu vermiyor, çünkü Çerkesler parlamentoda azınlık. İkincisi, parlamento başkanlığı görevi 1999’da yapılan anlaşmaya uygun olarak Ruslara aitti.
Çoğunluğun öncelikli haklarına dayalı 99 yılı eşitliğinin kadroların profesyonel seçimine hizmet etmediği ve şu anda böyle bir yaklaşımın eskidiği şeklinde size itiraz edilebilir mi?
Bu tür itirazlar Karaçay-Çerkes şartlarında saçmalıktır. Objektif bakarsak cumhuriyet Rusya hukukuna göre yaşamıyor, özellikle çoğunluk hukukuna göre yaşıyor. Açık bir örnek: Bu sene ülkede istatistiksel çoğunluğu oluşturan Karaçay halkı temsilcileri, özellikle milletvekili İslam Krımşamhalov ve diğer bir çoğu Karaçay halkının devlet başkanı olarak sadece Karaçay birini kabul edeceğini açıkladı. Ve Moskova devlet başkanı olarak Karaçay birini atadı.
Çerkes halk kongresi kadro politikasına bir cevap mı?
Belli bir derecede evet, ama problem daha derin. Asıl konu Çerkes halkının politik ve sosyal haklarına riayet, tüm Çerkeslerin korunması ile ilgili. Rusya Federasyonu’nun dört cumhuriyetinde yaklaşık 700 bin kadarız ve diasporada da 4 milyondan fazla Çerkes var. Çok sayıda ülkenin ve aynı zamanda Rusya’nın siyasi ve kültürel yaşamına muazzam katkıları olan bu halk mucize ve büyük gayretleri sonucunda kendi bütünlüğü ve kültürel özdeşliğini koruyor. Bizler hiçbir zaman etnik nefret ile öne çıkmadık, hoşgörü Çerkesler için tarihi bir gelenektir. Kongre programını önceden açmak istemiyorum, ama şunu söyleyebilirim; Çerkesler önündeki global meselelerin çözümü konusunda strateji ve taktik üreteceğiz. Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti hakkında ayrıca söyleyecek olursak, parlamento ve hükümette cumhuriyeti oluşturan halklar eşit sayıda temsil edildiği takdirde ülkedeki kadro değişikliklerine anlayışla yaklaşırız. Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti devlet başkanlığı ile ilgili olarak şu gerçeği belirtmemek imkansız; On yıldan fazla bir süredir bu görevi Karaçaylar yürütüyor ve Moskova’nın bir sonraki atamasını sadece atanan kişi Çerkes olduğu takdirde kabul edeceğiz. ÖZ/FT
