Rusya’nın Abhazya’yı tanımasının üzerinden bir aydan biraz fazla süre geçti. Bu süre içinde Sohum yüksek sesli açıklamalarıyla cumhuriyette serbest ekonomi bölgesi inşa etme, Rusya’nın güvenlik garantisini alma, Abhazya’da bulunan misyonun adının değiştirilmesini BM’den talep etme, Nikaragua’dan egemenliğinin tanınmasını alma isteklerine dikkatleri çekti.
Zamanla Abhazya yönetiminin serbest ticaret bölgesi kurmayı ve kendi parasını üretmeye niyetli olmadığı ortaya çıktı, bunu Nezavisimaya Gazeta’ya Dışişleri Bakanı Sergey Şamba açıkladı. Bu açıklama, Rusya’da geniş yankılara neden olan daha önceden yapılan açıklamaları yalanlıyor.
Telefonla NG’ya yaptığı açıklamada Sergey Şamba "Serbest ekonomi bölgesi! Bu mesele görüşülmedi bile, böyle bir şey planlamıyoruz" dedi. İddiasına göre, Devlet Başkanı Sergey Bagapş da buna benzer hiçbir şey söylemedi: "Haber ajansı, galiba bir şeyi karıştırdı."
Aslında Abhazya ile ilgili son günlerde oldukça çok söylenti var. Özellikle de gelecek devlet yapısıyla ilgili olarak. En ‘başarılı’ senaryo, cumhuriyetin Rusya tarafından benimsenmesi. Şamba NG’ya "Biz seçimimizi bağımsızlıktan yana yaptık, Rusya’ya ise gösterdiği yardımlarından ötürü sonsuz minnettarız" dedi.
Rusya ve Abhazya yönetimi tarafından imzalanan anlaşma sayesinde iki önemli mesele çözülüyor: Güvenliğin sağlanması ve ekonomik gelişim için alt yapının oluşturulması. Meseleler birbirine bağlı; savaş yılları ve abluka yıllarının ardından ayağa kalkmak için gerekli olan yatırımcıları sadece güvenlik çekebilir. Abhazya hükümetinden üst düzey yetkili muhatabımız NG’ya, Sohum’un yatırım planında öncelikli olarak Rusya’ya güvendiğini açıkladı. "Tarihimizde ilk kez, artık savaş olmayacağı konusunda güvenilir garanti meydana geldi; anlaşmaya uygun olarak Rusya bize barış garanti ediyor. Bize Soçi Kış Olimpiyatlarına bağlı olarak bazı projeler teklif edildi bile ve Abhazya’yı yakın zamanda gerçek bir patlayışın beklediği tahmininde bulunmak için tüm esaslar var" dedi. Muhatabımızın ifadesine göre, bu pozitif gelişmeler, Vladimir Putin’in cumhuriyete yardım konusundaki meşhur emrinin hemen ardından ortaya çıktı: İnşaat başladı, Sohum’a Rus işadamları gelmeye başladı.
Moskova ve Sohum’un ekonomik işbirliği, görülen o ki, ortak para sahası ile kolaylaştırılacak. NG’nin edindiği bilgilere göre, Abhazya’da milli paranın üretilmesi düşünülmüyor, ruble alanında kalmak tercih ediliyor. Muhatabımız NG’ya "Böyle bir adım, ek giderler, enflasyon, cumhuriyetin finansal sisteminin istikrarsızlaşmasından başka bir şey getirmez. Ayrıca milli para birimleri önceden olduğu gibi gerekli karakteristik değiller artık: globalleşme asrında birçok devlet kendi parasından vazgeçti ve avro ve diğer para birimlerine-dolara geçti" dedi.
‘FinEkspertiz’ şirketinin genel müdürü Avgan Mikayelyan, eğer Abhazya merkez bankası olarak Rusya Merkez Bankası’nı tanırsa Rusya için hiç bir risk yok düşüncesinde. Mikayelyan "Bizim için bu de facto olarak yeni ‘federasyon bölgesinin’ ortaya çıkması anlamına gelecek" dedi. Mikayelyan’ın iddiasına göre, üstelik şu durumda Rusya Federasyonu Merkez Bankası’nın ek emisyona da ihtiyacı yok, çünkü Abhazya zaten şu anda rubleye yeterince doymuş durumda.
Bu düşüncelere Ekonomi Yüksek Okulu bilimsel başkanı Yevgeni Yasin de katılıyor. Ona göre, Sohum Rusya Merkez Bankası kurallarını saydığı müddetçe, Abhazya’nın resmi olarak rubleye geçmesi hiçbir problem çıkarmayacak. Aynı zamanda Abhazya ekonomisinin büyük olmayışından ötürü, onun artı ve eksileri büyük Rusya ölçülerinde belli olmayacak. Yasin, Abhazya’nın rubleye geçmesi ile negatif uluslararası söylentilerin ortaya çıkacak olmasının bir başka konu olduğunu belirtti. Rusya daha büyük bir izolasyona düşecek ve ondan çıkabilir mi şüpheli. Yasin "Bu, himaye usulü oluşturmaya benzer olacak" yorumunda bulundu.
Abhazya hükümetindeki üst düzey kaynak NG muhabiri ile yaptığı sohbette, bu değerlendirmeye katılmadı. Aynı zamanda, Abhazya ekonomisini tamamen Rusya’nın idare edeceği söylentilerini de kesinlikle reddetti. Abhazya’da durum, hükümetinde Rusyalıların da çalışacağı ifade edilen Güney Osetya’ya göre farklı. Tüm alanlarda danışmanlık yardımını reddetmeyen muhatabımız "Bizim kadro eksiğimiz yok. Örneğin ordumuzu oluştururken uzmanlar gerekecek olursa, emekli olmuş olanları çağırırız. Burada Moskova temsilcileri oturmayacak herhalde" dedi.
Ortak ekonomi konusunda bir takım işaretlerin olduğu, böylesine sıkı entegrasyon durumunda, Abhazya diğer devlet ‘özelliklerini’, sınırlar ve gümrükler reddetmeyi düşünmüyor. Sergey Şamba NG’ya "Rusya ile devletlerarası anlaşmamız imzalandı. Şimdi büyük sayıda alanlararası anlaşmalar imzalanmasına hazırlanılıyor. Hem gümrük, hem sınır işbirliği, faydalı ticaret rejimi, çifte vatandaşlık ve daha başka birçok alanda" açıklamasında bulundu.
Anlaşılacağı üzere, potansiyeli Rusya ile kıyaslanmayacak olan Abhazya tarafı, bu tür münasebetlerle objektif nedenlerden ötürü daha fazla ilgili. Sohum’un cevabi ‘ reveransları’, Rus şirketlerine ticareti Abhazya bölgesine taşıması ve oluşturması için maksimum faydalı şartları oluşturmak dışında, asıl olarak insani yardım özelliği taşıyor. Bunlardan biri Rusça’nın statüsü olabilir. NG’nın bilgilerine göre, Rusça milletlerarası iletişim dili ilan edilecek, onunla Abhazcaya kıyasla resmi işler yürütülecek, ama devlet dili statüsüne sadece Abhazca sahip olacak.
Tüm bu konularda Abhazya Rusya’ya gereken hamiliği verirken, bağımsızlığının diğer devletler ve örgütler tarafından da tanınması için lobi yapıyor. Sohum’un bu anlamda Türkiye’ye bağlı umutları var, orada yaşayan Abhazların sayısı Abhazya’nın kendisinde yaşayan Abhazlardan birkaç katı daha fazla. Moskova’nın bağımsızlığı tanımasının ardından, Devlet Başkanı Sergey Bagapş başkanlığında temsilci heyetin Rusya’yı saymazsak ziyaret etmeye hazırlandığı ilk ülkenin Türkiye olması tesadüfi değil. Dışişleri bakanı, bu ziyaretin daha önceden planlandığını, Kürdistan’daki olayların engel olduğunu açıkladı. Şamba NG’ya "Gerçi, ziyaret tarihinin değiştirilme sebebi siyasi olarak görünüyor. Elbette cumhuriyetimizin bağımsızlığının tanınması konusunda diasporamızın yardımını umuyoruz. Ama olaylarda aceleci değiliz. Amacımız, aşama aşama farklı ülke toplumlarının düşüncesini hazırlamak. Bu çok uzun bir süreç, tüm tarihimize yayılabilir. Son zamanlardaki olaylar siyasetçi ve devletlerin eylemlerinde iz bırakıyor. Herkesin sakinleşmesi lazım, durumu yeniden kavramak lazım. Bir yerlerde seçimler oluyor, bir yerlerde yönetim değişiyor… Şimdi birçok ülke ve tanınmış ülkeler de, adalet ve objektiflik prensibinden değil, kendi menfaatlerinden yola çıkıyor. Ama onların milli düşüncelerinin temelinde bulunan değerleri var ve buna sürekli olarak karşı durmak mümkün değil. Ve bugün görüyoruz ki, bazı devletlerin Abhazya’ya karşı sesi değişti" açıklamasında bulundu. ÖZ/FT
07.10.2008’de Nezavisimaya Gazeta’da “Abhazya yönetimi kendi parası ve serbest ekonomi bölgesi olması fikrini reddediyor” başlığı ile yayımlanan bu yazıyı Ajans Kafkas için Özlem Güngör çevirdi.
Yuri Simonyan – İgor Naumov
