Abhazya devlet sınırlarının Abhaz ve Rus sınır erlerince korunmasıyla ilgili ortak güvenlik anlaşması, uygulamaya geçen ilk anlaşmalardan biri. Zaten Rusya ve Abhazya ilişkilerinde normal gelişim dinamiği sadece güvenlik alanında fark ediliyor.
Ekonomik işbirliği sonuçları biraz daha az. Üstelik çözümü daha önceden sadece politik açıdan ele alınan ancak gerçekte oldukça zor olan birçok problem var.
Abhazya’nın dostluk ve işbirliği çerçeve anlaşmasını imzalanmasının ardından aldığı, ekonomide daha geniş imkanlar rejimi aslında Abhazya tarım üreticileri için boğma rejimine dönüştü. Abhazya gümrükte kendi kodunu aldı ve Rusya tarafı Abhazya’dan mal ithalatı için yeni bir kural getirdi. Şimdi onlar gümrük vergisine tabiler, gerçi vergi tarifleri diğer birçok ülkeden gelen ithalat vergisine göre daha az.
Tüm fark, Abhazya’nın bağımsızlığının tanınmasına kadar Rusya’nın Abhazya’dan getirdiği malları Gürcistan’dan ithalat olarak kayıtlara geçmiş olmasıydı. Mesele şu ki, BDT ülkelerinden getirilen mallar Rusya’da gümrük vergisine tabi değil, Gürcistan da halen resmi olarak BDT ülkesi. Şimdiyse Abhazya Rusya tarafından tanındıysa da BDT üyesi değil ve sonuç olarak Abhazyalı üreticilerin gümrük vergisi ödemesi gerekiyor. Bu durumda, ‘daha geniş imkanlar rejimi’ ifadesi onlar için sadece cılız bir teselli.
Ciddi konuşmak gerekirse, tarım ürünlerinin Rusya’ya taşınma konusundaki yeni şartlar birçok küçük ve orta ölçekli Abhaz girişimcisini yıkılma eşiğine getirdi, tarım ekonomisinin bazı alanlarının yeniden diriliş perspektifini hayale dönüştürdü. Örneğin, bir kilogram fındığın gümrük fiyatı 57 rubleden 119 rubleye fırladı, bu ürünün Rusya pazarında ortalama fiyatı ise 60 ruble. Bu sene narenciye fiyatları da artacak. Çay alanında canlandırmayı ise artık unutmak lazım, çünkü Rusya pazarında Abhazya çayının fiyatı yeni kurallara göre Hint çayından bile daha yüksek olacak. Bu durum Abhazya üreticilerini Rusya pazarında rekabetsiz yapıyor. Gerçi Abhazya gümrüğü geleceği iyimser bakıyor. Gümrük işbirliği konusunda sözleşme anlaşması hazırlanması son aşamada. Aslında Rusya ve Beyaz Rusya veya AB ülkeleri örneğinde ortak gümrük bölgesi oluşturulması öngörülüyor. Abhazya gümrük yönetimi sınırda ekonomik işbirliği alanında çözülmeyecek bir problem görmüyor. Ancak, Rusya tarafı ile bu meselelerin çözüm mekanizmalarının aşırı bürokratikleştirilmiş olması ve durumun düzeltilmesi için gereksiz zaman kaybediliyor olmasından şikayetçi. Genel olarak tüm ilgili belgelerin imzalanmasının ardından Rusya-Abhazya sınırında durumun iyileşmesi gerekiyor, ancak bu Abhazya tarım üreticilerini kurtaracak mı, henüz belli değil.
Sohum havaalanının da ne zaman açılacağı henüz belli değil. On beş yıldan fazla bir süredir havaalanı siyasi nedenlerden ötürü (devletin statüsünün tanınmaması, kapalı sınırlar ve Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü’nün izni olmadan hizmet imkanı olmaması) bekledi. Şimdi her neyse bu problemlerden bir kısmı çözüldü. Ama Sohum havaalanında ilk uçuş ne yarın ne de ertesi gün olmayacak. Birçok teknik problemin yanı sıra daha önemli, özellikle yasama alanında sorunlar olduğu açık. En basit problem 1992 senesi seviyesinde kalan ve tamamen çürümeye yüz tutan havaalanı altyapısına yatırım. Özel şirketler inşaata, terminalin hizmete açılışına ve hizmet alanına dahil edilecek. Devletin yetki alanında pistler ve seyrüsefer kalacak. Yaklaşık 17 yıldır Abhazya üzerinde sivil uçaklar uçmadı, demek ki, bu alanda yasal bir çerçeve gerekmiyordu. Şimdi Rusya ve Abhazya hükümetleri asında hava ulaşımı konusunda anlaşma hazırlanıyor. Bu anlaşılır çünkü yakın bir gelecekte Sohum havaalanından Rusya’dan başka bir yere uçaklar uçmaz.
Abhazya parlamentosu ilk oylamada hava kanun tasarısı taslağını kabul etti. Bu ay içinde taslağın nihai olarak kabul edilmesi mümkün. Abhazya parlamentosu ayrıca 1944 Chicago Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması’na bağlanmaya da hazırlanıyor. ÖZ/FT
Anton Krivenük’ün Segodnia.ru’da 8 Mayıs’ta yayımlanan yazısını Ajans Kafkas’dan Özlem Güngör Türkçeye çevirdi.
Anton Krivenük
