Çerkesk/Ajans Kafkas – Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti’nde kendilerine ait bir yerel yönetime kavuşan Abazinler eğitim ve istihdamda geri kalmışlıktan ve merkezin yardımını görememekten mustarip.
Cumhuriyette ‘Az sayılı Abazin Halkının Haklarının Korunması Kanunu’nun 12 Kasım 2001’de kabul edilmesinin yedinci yıldönümünde Abazin halkının temsilcileri yasanın hayata geçirilmesi için tek bir adım atılmadığını dile getirdi. Şikayetler arasında eğitim imkanlarının yetersizliği, ders kitaplarına yatırım yapılmaması, eğitimde kontenjanların usulüne uygun doldurulmaması, üniversite bitirenlere iş imkanı sağlanamaması öne çıkıyor.
Abazin Birliği başkanı Muhamed Acibekov, "Okullarımızda Abazin dili ehliyetli ve tecrübeli öğretmenler tarafından veriliyor ama köy okullarında çocuklara sağlanan beslenme kötü. Hem kalitesiz, hem yetersiz. Gün boyunca bir çocuğa tayin edilen tek bir poğaça. Gelişim çağındaki çocuğun ise daha normal bir öğüne ve sıcak yemeğe ihtiyacı var" dedi.
Beslenme yetersizliğine bağlı olarak ileride sorunların ortaya çıktığını belirten Acibekov bu sıkıntıyı "Gençlerinizin yüzde 50’si askerlik yapmaya elverişli değil, kızlarımız ise aile kurmaya hazır değil" sözleriyle dile getirdi. Gençlerin meşgul olabilecekleri, çalışıp kendilerini geliştirebileceklerin imkanlardan yoksun olduklarını, kendi güç ve yeteneği ile hayata tutunma şansının kalmadığını, üniversite bitirenlerin kayırmacık yüzünden hak ettikleri yerlere giremediklerini belirten Acibekov, az sayılı halklara yer ayrılan St. Petersburg’daki tek üniversiteyi de kaybettiklerini öne sürdü: "Kaybettik, çünkü bu yerleri Karaçay-Çerkes’ten akrabalık ilişkileri ya da torpili olanlar yerleştiriliyor.”
Acibekov "Bunun dışında bize Abazin dili kitaplarının yeniden basımı veya eğitimcilerimize ve yazarlarımıza yeni kitaplar hazırlama imkanı vermek için tek bir ruble ayrılmıyor. Bu süreci seçecek ve belirleyecek komisyon yok. Ve problem uzmanlara bağlı değil, çünkü ülkede uzmanlar var. Problem, bu konuda uzmanlara ödeme yapılacak olması, ödemenin yapılması için gerekli imkanın olmamasıdır" diye konuştu.
Sosyolog Kuna Urçukova ise "Ülkedeki okullarda anadil öğretmenleri 30-40 sene önceki programlarla ders veriyor. Tek bir normal hazırlanmış program ve normal ders kitapları yok. Uzun yıllar çalışmış ve yeni bir şey sunabilecek insanları da duyulmuyor ve bu da yine finansal kaynak eksikliğinden" diyor.
Abazinler birliği üyesi Magaruf Fizikov da, “Az sayılı halklar kanunu temelinde, bugünkü mezunlarımıza uzmanlık imkanı verecek, ailelerinin paralarıyla değil de kendi bilgi ve istekleri ile engelsiz şekilde üniversitelere girebilme imkanı sağlayacak özel programların hazırlanması gerekiyor. Bu Rusya’nın tanınan üniversitelerinde sadece bir iki kişilik yer de olsa kafi ancak onların köylerimizi kalkındırması için dönmeleri gerekir” dedi. Fizikov, ancak üniversiteyi bitirenlerin Karaçay-Çerkes’e dönmediklerini belirterek “Çünkü iş yeri yok ve olanlarda yeterli maaş verilmiyor. 11 Abazin köyünde hiç değilse tarım ekonomisini kalkındıracak tek bir genç uzman yok” diye konuştu. Aynı konuda Acibekov da şunları söyledi: "Bu köylere gittik, anketler ve incelemeler yaptık; Üniversite eğitiminden sonra çalışmak için dönmüş tek bir genç veteriner, mühendis, tarım uzmanı yok. Yok çünkü genç uzmanlar buralarda gelecek görmüyorlar."
Halk da sivil toplum temsilcilerinin tespitlerine katılıyor. Beş çocuğunu okutan Vadim Arhagov, ülkede ‘Milli Eğitim’ projesinin gerçekleştirilme şekline hayret ettiğini belirterek "Bu projenin bizi kapsamadığı hissi oluşuyor. Kaçıncı yıldır çocuklara ders kitaplarını alıyorum. Çocukları yazın denize götürmek yerine eşimle eğitim araç gereçleri için para biriktiriyoruz. Gerekli ders kitapları da her zaman bulunamıyor, birkaç öğrenci birbirinden alarak tek ders kitabıyla idare ediyor. Böyle bir durumda eğitimin kalitesinden ne kadar söz edilebilir" diye sordu.
Marina Tsekova ise "Bu ders kitapları daha çok paçavraya benziyor. Ve böyle kitap bulabilirsen o da iyi, okullarda kitaplar çoktan yıprandı, satışta ise yok, çünkü uzun zamandır basılmıyor. Ve ben bununla hakkımızın kısıtlandığını düşünüyorum, hiç değilse okul kitapları yedi yılda bir hazırlanabilirdi" dedi.
2002 istatistiklerine göre Karaçay-Çerkes nüfusunun yüzde 7.3’ü yani 32 bin 346’i Abazin
KU/ÖZ/FT
