Kuzey Kafkasya Sovyet diktatörü Joseph Stalin döneminin kurbanlarını anıyor.
Abhazya, Kuzey Osetya ve Kabardey Balkar’da düzenlenen törenlerde kurbanlar hatırlandı, dönemin baskı yöntemleri bir kez daha anlatıldı.
30 Ekim Siyasi Baskı Kurbanları Günü vesilesiyle tarihi bilimler doktoru olan Abhazya Dışişleri Bakanı Sergey Şamba özellikle 1936-1938 yıllarında doruğa ulaşan baskı ve yok etme yöntemlerine dair bir açıklama yaparak Abhazya’nın en çok Gürcü asıllı Stalin ve onun gizli polis şefi Lavrenti Beria döneminde zarar gördüğünü söyledi. Baskıların herkesi etkilediğini ve tüm aydınlar ve siyasi elitin yok edildiğini anlatan Şamba, “Bu kasıtlı ve planlı bir şekilde yapıldı, Gürcistan’ın arzu etmediği yönde toplumsal düşünceler geliştiren siyaset ve bilim adamlarının olmaması için halkın başını kesmek gerekiyordu" dedi.
Şamba’nın aktardığı bilgilere göre 28 Aralık 1936’da Tiflis’te Abhazya SSC Merkez Yürütme Komitesi Başkanı Nestor Apollonoviç Lakoba’nın zehirlenmesinin ardından Abhazya’da durum aniden trajik hal aldı. Bu tarih Abhaz halkına yönelik geniş çaplı baskılar için başlangıçtı.
Baskılara maruz kalmışlar komisyonu başkanı Mançi Benia da, “Stalin-Berialı yıllarda bir köyde bir gecede yaklaşık 20 kişi tutuklanıp götürülebiliyordu. Nestor Lakoba her zaman halkının çıkarlarını korudu, bunu da hayatı ile ödedi" dedi. Benia’ya göre Lakoba önce tüm halk tarafından törenlerle defnedildi, ardından ‘halkın düşmanı’ ilan edildi. Bunu siyaset, bilim ve sanat adamlarının önemli kısmının baskılara maruz kalması takip etti. Abhazya’da 3000’den fazla kişinin baskılara maruz kaldığı belirten Benia halen Stalin kurbanları için Abhazya’da bir anıt yapılmamış olmasını üzüntüyle dile getirdi.
Tarihçi Stanislav Lakoba da Abhazya’nın Gürcüleştirilmesi politikasına işaret ederek, “Abhazya’da Mayıs 1937’de parti konferansının kararı ile Latin Abhazca alfabesi Gürcü Abhazca alfabesine çevrildi. Bu olaya tanınmış Gürcü bilim adamlarının yanı sıra Abhazya kültürünün tanınmış isimleri de dahil edildi. Komisyon tarafından oluşturulan alfabe 1938’de onaylandı, aynı yıl ‘Abhaz okulları için Gürcü dili’ kitabı yayınlandı" dedi.
Lakoba, Stalin’in kişiliğine tapınmanın Abhazya’nın ekonomik ve kültürel gelişimine büyük zararlar verdiğini, yasadışı iskanlar yapıldığını, yönetimdeki milli kadronun akıl almaz yöntemlerle temizlendiğini kaydetti. Lakoba’ya göre 2 Kasım 1937’de Abhazya Merkez Yürütme Komisyonu üst kurulundan 9 kişi ve 19 üye kovuldu, bunların çoğunluğu Abhaz idi. Suçlamalar ise devrim karşıtlığı, halk düşmanlığı ve ikiyüzlülüktü.
Abhazya’da devrim karşıtı ispiyon örgütü diye adlandırılan davada sadece Temmuz 1937 ile Ekim 1938 tarihi arasında 2186 kişi cezalandırıldı, 754 kişi kurşuna dizildi. Ekim-Kasım 1937’de halk arasında tanınmış birçok kişi ajan suçlamasıyla vurularak öldürüldü.
Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’nde anma törenleri yapıldı. Sabah saatlerinde Nalçik pakındaki anıta Siyasi Baskı Kurbanları Birliği üyeleri çelenk bıraktı, dualar okundu.
Birliğin başkanı Svetlana Turçina, "Yüksek sesle konuşmayacağız. Rusya’nın her yerinde Stalin cellatlarının elinden suçsuz şekilde ölenleri anma geleneği yerleşti, biz de bunu destekliyoruz" dedi. Kabardeyk-Balkar’da 1918-1950 yılları arasında 55 binden fazla kişi baskı ve cezalara maruz kaldı.
Kuzey Osetya’da da ‘Gözyaşı Taşı’ önünde kurbanlar anıldı. Törende konuşan Kuzey Osetya Parlamento Başkan Yardımcısı Stanislav Kesayev, "Bugünkü eylemimiz suçsuz yere ölen vatandaşlarımızın anısı ve acısıdır" dedi.
Törene gaziler birliği, baskı kurbanları, hükümet ve parlamento temsilcileri, belediye başkanı, bölge başkanları, istihbarat başkanı ve öğrenciler katıldı. Törende yapılan konuşmalarda ülkede 14 bin kişinin baskılara maruz kaldığı, yaklaşık beş bin kişinin mallarının dağıtıldığı, 5,6 bin kişinin milliyetine bağlı olarak ülkeden sürüldüğü, 5100 kişinin infaz edildiği anlatıldı.
Şu ana kadar haksız yere cezalandırılmış kişilerden 11 bin 600’ünün haklarının çocuklarına iade edildiği, baskılara maruz kalanlardan hayatta olanların sayısının ise yaklaşık 400 olduğu ifade edildi. KU/ÖZ/FT
