Nalçik/Ajans Kafkas – Türkiye’de yaşamını yitiren ve mezarının anavatanına taşınması için kampanya yürütülen 1918-1921 yıllarında varlık göstermiş Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti’nin başbakanı Pşimafe Kosok, Kabardey-Balkar’da anıldı.
Başkent Nalçik’teki Şogentsukov Kabardey Drama Tiyatrosu’nda düzenlenen gecede Kosok ve Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti ile ilgili gerçekleri ortaya çıkarmanın zamanının geldiği mesajı verildi.
Gecenin açılış konuşmasını yapan İnsan Hakları Merkezi Başkanı Valeri Hatıjukov, Sovyetler dönemindeki baskı politikalarının 1990’larda konuşulurken Pşimafe Kosok’un yaşadığı yılların kapalı kaldığını belirterek “Bugün artık gerçekleri olduğu gibi söyleme zamanı” dedi.
Kabardey-Balkar Sosyal Araştırmalar Enstitüsü’nden Amerbiy Karmov da Kosok’un Kabardey-Balkar tarihindeki rolünü anlatırken “Kosok ve dava arkadaşları ‘Şubat Devrimi’ni kabul etmişti. Onlar Rusya’nın demokratik bir devlet olacağına inanıyordu. Ama ekim dönemeci meydana geldiğinde, bağımsız dağlık cumhuriyetini ilan ettiler, bolşevizm ideolojisini kabul etmediler. Dağlık cumhuriyeti düştüğünde, Kosok Türkiye’ye gitti ve hayatının sonuna kadar orada yaşadı” dedi.
‘Şubat Devrimi’, 1917’de çarlığı tarihe gömen sürecin ilk sahnesiydi. Son Çar 2. Nikolay tahtan indirilmiş ve değişim talepleri örtüşen Liberallerle Sosyalistler Prens Georgi Lvov başkanlığında komünist olmayan bir hükümet kurmuştu.
Kosok’un torunu Alla Vayakina da dedesinin bilinmeyen biyografisinden bilgiler aktardı: “Kosok Türkiye’ye giderken ilk eşi Mariya Kireyeva ‘objektif’ nedenlerden ötürü onu yalnız bıraktı. Kireyeva, kızı Zaira Kosok (Alla Vayakina’nın annesi) ile kaldı. Zaira Kosok doktor oldu, Rusya-Almanya savaşında nişanlar aldı. 1990’da hayatını kaybetti.”
Geceye, Kosok’un Türkiye’de sürgünde evlendiği ikinci eşi Lütsa Misakova’nın yakınları da katıldı.
Valeri Hatıjukov da Lütsa Misakova hakkında “Onun daha önce General Zaurbek Dautokov-Serebriakov ile evli olduğu, tanınmış Balkar sülalesinden olduğu biliniyor. Ama aynı zamanda toplum faaliyetleri ile ilgilendiği yönünde bilgiler de var. Biz, Lütsa Misakova hakkında araştırma yapmayı düşünüyoruz" dedi.
Devlet Başkanı Arsen Kanokov’un danışmanı Hasan Duman da, Kabardey-Balkar yönetiminin Kosok ve eşinin mezarlarının vatanlarına getirilmesi meselesine yardımcı olmaya hazır olduğunu, ama bu meselenin Rusya ve Türkiye hükümetlerince çözülmesi gerektiğini ve savcılığa Kosok’un sürgün edilip edilmediğinin öğrenilmesi için başvurulduğunu kaydetti.
Gecede Kabardey-Balkar’da Kosok ve eşinin mezarlarının ülkelerine getirilmesi konusunda çalışmaları yürütecek bir sivil komitenin kurulacağı da belirtildi.
Kabardey-Balkarlı yazar Nalo Zaur’a göre, devrim karşıtı Beyaz Ordu’nun komutanı Anton Denikin ve ardından Kızıl Ordu’nun saldırısı olmasaydı Kosok’un siyasi programı Kuzey Kafkasya halklarının hayatını değiştirecekti. KU/ÖZ/FT
