Kesinlikle Birleşik Kafkasya hareketinin kitleselleşme ve kendini ifade etme hususunda büyük eksikleri vardı ve hala var. Fakat bu kadarı da, gerçeği aramaktan kaçınanların apaçık kara propagandasıydı. Bu kara propaganda hala devam ediyor, bundan sonra da devam edecek.

Müslüman, Hristiyan, ateist de olsalar, İslamcı, milliyetçi veya sosyalist de olsalar herşeyden önce yurtlarının özgürlüğünü önceleyen ve Türkçe de bilmeyen Kafkasyalıların 1918 hareketini, Osmanlı Devleti’nin, Enver Paşa’nın Turan birliği planlarının parçası gibi gösterebilirler. Kısa ömürlü Cumhuriyetin hiçbir tutanağında buna dair bir iz olmasa da, hiçbir lideri bu yönde bir beyanda bulunmamış olsa da, Cumhuriyetin ilanına giden yolda yapılan kongrelerde değilOsmanlı Devleti’nin temsilcileri veya ajanları veya yetkilileri –her ne ise- diaspora temsilcileri dahi yok iken Cumhuriyetin Osmanlının bir projesi olduğunu da ileri sürebilirler. Mondros Anlaşması ile silah bırakmak zorunda kalan Azerbaycan’daki Kafkas İslam Ordusu’ndan ayrılan ve KKC ordusuna katılan subayları iftiralarına alet edebilirler. Oysa mesela, bu subayların en başındaki, emrindeki 20 bin kişiyle bir dönem KKC Başkomutanı olan Kazım Kapba’nın kendini Kafkasya’nınözgürlüğüne adamış Adapazarlı bir Abaza olduğu gerçeğine gözlerini kaparlar. Osmanlı Devleti’nin yüksek ve önemli noktalarında yer tutmuş olan, vatansever diaspora mensubu subay ve bürokratların etkin lobi faaliyetleriyle desteğini arkalarına aldıkları ama bizzat kendi canlarıyla yola koyuldukları bu dönem ancak ve ancak örnek alınması gereken bir başarının hikayesidir. Keşke diasporada farklı farklı ülkelerde siyasette, bürokraside, orduda yer bulan günümüz Kafkasyalıları da bulundukları mevkilerde İsmail Berkok’tan, Met Yusuf İzzet’ten, Kazım Kapba’dan izler taşıyabilseler.

İkinci Dünya Savaşına giden yıllarda, 1918 Cumhuriyetinin Avrupa’daki sürgün siyasi kadroları bulundukları ülkelerde örgütlenerek siyasi mücadelelerini sürdürmüşler ve daha sonrasında da Cumhuriyet Türkiyesi dahil pek çok yerde ilk diaspora örgütlenmelerinin temelini atmışlardır. Bu süreçte bağımsızlık hareketi ittifaklar kurmak için çaba sarf etmiştir. Bununla beraber piyonlaştırılmaya müsait olmadıklarını açıkça da ortaya koymuşlardır.

Örneğin, Alman Nazi liderliğinin, çok uzun bir geçmişe sahip olan Avrupa’daki mülteci hareketine biçtikleri rol tartışma konusuydu ve Alman iktidarının Kafkasya’ya yönelik bu ilgisi, kayıtsız şartsız bağımsızlık yanlısı olan ve milli çıkarları önceleyen bu yurtsever liderlerce zamanla sorgulanır olmuştu. 1941 yılının Ağustos ayında “Kafkasya Raporu” adlı bir rapor hazırlayarak Ostministerium’a veren KKC eski liderlerinden sosyalist Ali Han Kantemir (Oset) bu raporunda, “Kafkasya’nın kurtuluşu bir sömürgecinin yerini diğerinin alması anlamına gelecekse, Kafkasyalılar bunu kurtuluş savaşlarının yeni bir aşaması olarak kabul edeceklerdir”diyordu.

Birleşik Kafkasya hareketi, yurdunu yalnızca Rus emperyalizminden değil, özgür iradeyi örseleyecek yayılmacı hesapların kime ait olduğuna bakmaksızın her türlü emperyalist tasalluttan kurtarmak için mücadele eden tek anti-emperyalist harekettir.

Abhazya’nın Gürcü işgaline karşı verdiği özgürlük savaşında Abhazya halkının iradesinden sonraki tek, TEK, TEK etken olan KHK silahlı birliklerinin bir mensubu olan ve bizzat Ardzınba’nın görevlendirmesiyle silah ve mühimmat temini görevlerini, cephede ön saflardaki görevleri gibi başarıyla yerine getirmiş ve devam eden yıllarda Çeçenistan’ın bağımsızlık hareketinde lider kadrosunda yer almış Çeçen bir gaziye, KHK silahlı birliklerinde yer alan gönüllülerden Oset topraklarında öne çıkan ismin kim olduğunu sorduğumda bana Valeri Hubulov’dan bahsetmişti. Üstünden uzun bir zaman geçtikten sonra, yine beraberken bir an aklıma geldi ve 1998 yılında Rus istihbaratının bir operasyonu sonucu şehit edilen Valeri Hubulov’un Hristiyan mı, Müslüman mı yoksa ateist mi olduğunu sordum. Dindar bir Çeçen olan ve Hubulov’dan hayranlıkla bahseden bu kişi düşündü ama hatırlayamadı. Hiç sormamıştı. Abhazya’da omuz omuza savaşmışlardı, Rus iktidarının tuzağı Oset-İnguş çatışmasının son bulması için beraber çaba göstermişlerdi ama neye inandıkları veya inanmadıklarını hiç konuşmamışlardı.

Size Birleşik Kafkasya hareketinin, Kafkasya’daki her bir halkı asimile etmeyi ve farklılıklardan arınmış tek bir ulus haline getirmeyi hedeflediğini de söyleyeceklerdir. Bunun pratikteki imkânsızlığı bir yana, böyle bir niyet, görüş hiçbir zaman BK hareketinin genel yönelimi olmamıştır. Ancak güçlü parçalar, güçlü bir bütün oluşturabilir. Güçlü bir Abhazya, güçlü bir Çeçenistan, güçlü bir Çerkesya… olmadan güçlü bir Kuzey Kafkasya asla olmayacaktır. Aksi sesler yükselmeden önce, KKC ikinci Cumhurbaşkanı Pşımaho Kosok’u(Adige) dinleyin:

“Mutluluğa ve refaha, ancak ve ancak özgür halkların özgür birliğiyle ulaşabiliriz. Her halk kendi yaşam düzenini, kendi özgün kültürü ve milli kimliğine uygun bir şekilde kurabilmelidir ve bu hakkı engellenemez. Fakat bu, komşularından bir Çin seddiyle ayrılma anlamına da gelmez.”11 Mayıs 1919

Göreceğiniz;

Shlisselburg’da baş eğmeyen İmam Mansur’dur,

Atının üstünde cephe hattının en önünde bir devlet başkanı, Pşımaho Kosok’tur,

Sovyet zindanlarında kurşuna dizilen yiğit savaşçı Simon Basarya’dır,

Yetmiş yaşında ÇEKA’nın karşısında dimdik ölüme yürüyen Gotsalı Necmeddin’dir,

Şapsığ topraklarında Bolşeviklerin gözlerinin içine baka baka “Çerkeslerin soykırımla gaspedilen haklarına ancak bağımsız bir Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti’nde kavuşabileceklerini ve sürgün edilenlerin bu şekilde vatanlarına dönebileceklerini” haykıran Düzceli şehit öğretmen Yusuf Suad Neguç’tur,

Yekaterinburg’da “hayattan ve savaştan onursuz çıkmayan”  Turpal Ali Atgeriyev’dir,

“Mücadelemiz tüm Kuzey Kafkasya bağımsız olana dek sürecektir” diyen Abağba Bahadır’dır,

“Kuzey Kafkasya’da hiçbir halk tek başına bağımsız olamaz” diyen Stanislav Lakoba’dır,

Abhazya için toprağa düşmüş, Konfederasyon savaşçılarının marşının yazarı Rus şehit Aleksandr Bardodım’dır,

“Rus emperyalizmine boyun eğmek kader değildir. Kuzey Kafkasyalıların birlik ve özgürlük gibi doğal ve siyasi hakları vardır. Bu talepler gündeme getirilmedikçe Kuzey Kafkasyalılar günden güne yok olacaklardır. Çünkü bu düzen emperyalizmin düzenidir” diyen Cahar Dudayev’dir,

1991 yılında Şapsığ Kongresinde, Kazakların ve Rusların karşısında “Ey Şapsığlar artık 10 bin kişi değil beş milyonsunuz” diyen KHK ikinci başkanı şehit Yusup Soslanbek’tir,

Maykop’ta Rus kuklasının karşısında KHK başkan yardımcısı şehit Huade Adam, Nalçik’te Maria heykelinin tepesinde bir bomba, şehit Navurjan İbrahim’dir,

Ailesine bıraktığı mektupta “Ölsem de üzülmeyin, artık vatanımdayım” diyen Abhazya için toprağa düşmüş Suriyeli şehit Tsey Ğassan’dır,

Şehadetinden bir ay önce “Uğruna mücadele ettiğin insanlar arkandan konuşacak, yalnız bırakacak, kuyunu kazacaklar ama sen inandığın yolda sarsılmadan, dimdik yürüyeceksin. Dava adamlığı bunu gerektirir” diyen, son nefesine dek sözlerine sadık yaşamış Gandergnoy Medet’tir!

Ve binlercesi, binlercesidir.

Bugün için BK hareketi yenilmiş, dağılmış, tüm maddi ve manevi varlığı parçalanmış gözükebilir. Düşmanlarımız ve ancak ayak parmaklarımızla bakışacakların sevinecekleri bir şey söyleyeyim: sizin dışardan gördüğünüzden daha da ağırdır durum. Fakat sizi kahredecek bir başka şey daha söyleyeyim; işgal edemeyeceğiniz en kutsal toprak parçası zihnimiz, hafızamız, ilk günkü berraklığındadır. Bize üçüncü şansı sunduğunda tarih, devasa bir yükün altında kalacak olan o neslin ayakları, bayrağı devreden her nesil gibi, işte o toprak üzerinde sarsılmadan duracaktır.