Abhazya Devlet Başkanı Sergey Bagapş’ın beklenmedik ölümü Gürcistan ile Abhazya arasındaki ilişkilerin nasıl gelişeceği konusunda birçok tahmin doğurdu. Kavkazki Uzel, tanınmış Gürcü Siyaset Bilimci Paata Zakareişvili ile Abhazya- Gürcistan ilişkilerini konuştu.
Alena Mihailova: 30 Mayıs 2011’de gazeteciler için düzenlenen geleneksel brifingde Gürcistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Nino Kalandadze şunu söyledi: “Abhazya Devlet Başkanı Sergey Bagapş’ın ölümü Gürcistan ile Sohum yönetimi arasındaki ilişkileri değiştirmeyecek”. Onun ifadelerine göre ‘Abhazya bölgesi halen işgal altında iken ve durum işgalci güçler tarafından yönetilirken tahminde bulunmak çok zor, ancak durum önemli bir değişiklik göstermeyecek’. Peki siz ne düşünüyorsunuz, eğer Bagapş’ın yerini Ankvab alırsa, Gürcistan’ını politikası değişir mi?
Paata Zakareişvili: Hiçbir şey değişmez. Gürcistan yönetimi Abhazya’ya kapılarını kapadı. Onlar için orada ne olduğu önemli değil, Bagapş ya da Ankvab fark etmez. Biz Bagapş ile değil genel olarak Abhazya ile konuşmuyorduk. Eğer Gürcistan, Abhazya ile diyalog kurmak isteseydi, Bagapş’tan daha iyi bir isim bulamazdı. Bagapş, akıllı, basiretli, esnek biri idi ve Abhaz toplumunu Gürcistan tarafıyla müzakereler yapılması gerektiğine ikna edebileceği gibi Gürcistan yönetimi ile de ortak bir dil bulabilirdi. Ama biz Abhazya tarafı ile müzakereleri reddettik. Bundan dolayı orada Ankvab, Şamba veya Hacimba’nın olması, şu anki Gürcü yönetimi için bir anlam ifade etmiyor.
Yani Gürcistan için Abhazya Devlet Başkanının kim olacağı bir anlam ifade etmiyor mu diyorsunuz?
Gürcistan’ın kendisi değişikliği görme yeteneğine sahip değil, değişikliği kabul etmeye hazır değil ve buna bağlı olarak da Abhazya tarafı ile müzakere sürecine başlamaya hazır değil.
Raul Hacimba’nın Abhazya Devlet Başkanlığı seçimlerini kazanma şansı nedir?
Hacimba 2009 seçimlerinde düşük bir oy aldı ve dördüncü sırada kaldı. Oylarını fazla arttırma şansı yok.
Diğer adaylar hakkında ne söyleyebilirsiniz?
Aslında Abhazya’da beş veya altı aday çıkabilir ve rekabet edebilirler fakat iki güçlü aday var: Sergey Şamba ve Aleksandr Ankvab. Eğer ikisi de aday olursa, ilk turda kazanamazlar, ikinci turda ise büyük ihtimalle Ankvab kazanır. Diğer muhtemel adaylar; Raul Hacimba, Beslan Butba ve İçişleri Bakanı Leonid Dzapşba. Bunların dışında bazı insanlar da aday olmak isteyebilir, ama yüzde 0,1’den fazla oy alamazlar.
Seçimi bu beş kişi belirleyecek. Onlar farklı kombinasyonlarda birbirlerini güçlendirebilir veya zayıflatabilirler. Bu anlamda Hacimba’nın şansı en az… Her ne kadar ideolojik değişim potansiyeli Abhaz toplumunda varsa da şu anda şanslı olanlar Şamba ve Ankvab. Her ikisi de Bagapş’ın ekibinden. Bagapş’a kıyasla Şamba daha liberal ve daha demokrat, Ankvab ise daha cesur, daha doğrucu ve daha otoriter. Bagapş bu iki stil arasında ortadaydı.
Onun gidişi ile iki uç kanat kaldı: demokrat ve otoriter. Fakat ikisi de Rusya yanlısı veya Gürcistan karşıtı olarak sivrilmiş değil. İkisi de öncelikli olarak Abhaz toplumunun çıkarlarını düşünüyorlar, daha sonra bu çıkarlar doğrultusunda Rusya ile iyi ilişkileri geliştirmek istiyorlar. Bence onlar, Gürcistan ile hiçbir şekilde diyalog kurmayacak olan Hacimba’dan farklı olarak eğer Gürcistan karşı olmasa, Gürcistan tarafı ile müzakerelere ve iyi ilişkiler geliştirilmesine karşı olmazlar.
Çok ilginç bir figür, hemen hemen beklenmedik aday ise Leonid Dzapşa. Dzapşa Abhaz toplumuna Ankvab ile aynı şeyi vaat edebilir. Ankvab bugün Abhazya’da çok popüler, Bagapş da öyle idi, ancak esnekliği ve yumuşaklığı nedeni ile Abhazya’da yolsuzluğa galip gelemedi. Abhazya’da yolsuzluk büyüyor. Birçok kişi Ankvab’ın gelmesini ve düzeni sağlamasını bekliyor.
Dzapşba da Ankvab gibi aynı idari sitilden yana, otoriter ve yolsuzlukla mücadeleye ağırlık veriyor. Ancak biz onun Rusya ile ilişkilerde hangi rolü oynayacağını bilmiyoruz. Ankvab’a dönersek, Rusya’ya çok eğilmeyeceğini biliyoruz, prensipli olacak. Rusya ise Abhazya’da şu anda Ankvab’ın önerdiği sitilin popüler olduğunu biliyor olmalı. Bunun içi de Ankvab’ın yerini Dzapşba’nın almasını isteyebilir. Ankvab’a karşı şu ana kadar dört eylem oldu… Leonid Dzapşba olayı, bu anlamda benim için daha esrarengiz ve ilgi çekici. Her halükarda seçimler ilginç ve heyecan verici olacak.
Peki Lakoba gibi ağırlığı olan isimler kimi destekleyecek?
Bence o kesinlikle Ankvab ile birlikte olacak. Lakoba, Ankvab’a göre Rusya’ya daha mesafeli olsa da, onlar aynı ekipten. Lakoba’nın Ankvab cephesini destekleyeceğini düşünüyorum, ama kendisi aday olmayacak. Lakoba’nın devlet başkanı yardımcısı olmasını mümkün görüyorum.
Peki Abhazya’daki diğer etkili insanlar?
Abhazya’daki etkili insanların çoğu Ankvab’ın etrafında gruplaşıyor. Yolsuzluk istemeyen girişimciler ve iş adamları Ankvab’da yeni bir şey görüyorlar.
Eğer Şamba devlet başkanı olursa, radikal değişiklikler beklememek gerekir. Siyasi ortam Bagapş’a göre daha demokratik olacak. Abhazya’da çok popüler olmayan sivil toplum ve demokratik güç Şamba etrafında toplanıyor. Şamba’nın başkanlığı söz konusu olursa Avrupa’ya daha fazla açıklık ve daha fazla iştirak olacaktır. Ancak, dış dünya için Bagapş ve Şamba idaresindeki durum arasında prensipte farklılık olmayacaktır. Özetle seçimlerin galibi Bagapş’ın ekibinden olacak, ancak yeni başkan stil olarak daha otoriter veya daha esnek olacak.
Şamba kazanacak olursa, Gürcistan ile ilişkileri düzeltme gayretine girer mi?
Hayır, hiçbir durumda böyle bir şey olmaz. Kazananlardan hiç biri Gürcistan ile ilişkiler konusunda bir şey yapmayacak. Gürcistan yönetimi ilişkileri, Abhazya’nın herhangi bir şekilde diyalog girişimde bulunmasına imkan vermeyecek şekilde kötüleştirdi. Onlar bize karşı tek bir adım atmazlar. Bizim Abhazya’ya karşı adım atmamız lazım. Ancak ‘Gürcistan’ın hangi adımından sonra Abhazya Gürcistan’a yaklaşır’ o da bir soru.
Her şey Gürcistan’a bağlı, Gürcistan’ın bu adımı atması lazım, ancak müzakereler, bu süreç için en iyi aday olan Bagapş döneminde de yürütülmedi.
Abhazya ve Gürcistan arasındaki müzakerelere ne zaman ara verildi?
Müzakereler Şevardnadze ve Saakaşvili döneminde de yürütüldü. Hatırlayın; İrakli Alasaniya Abhazya’ya gitti. 2006’da Gürcü askeri Kodor Vadisine girdiğinde müzakereler kesildi. Bu zamana kadar süreç stabil idi.
Yine hatırlayalım; Şamba 2006 Mayıs’ında Tiflis’e geldi, Krtsanisi’de bulundu, sokağa çıktı, moda caddesi Şarden’de gezdi değil mi? ‘Geleceğe anahtar’ belgesini getirdi. Bu oldukça ciddi bir adım idi. (görüşmeyi BM organize etmişti). Ancak biz tüm bu gayrete tükürdük. Saakaşvili askeri kıyafeti içinde, o zamanın savunma bakanı İrakli Okruaşvili ile birlikte Senaki’deki askeri üste idi. Herkes ise bu üssün ne olduğunu iyi biliyor: ‘Avrupa’daki en iyi üs’ ve ‘Abhazya’ya en yakın üs’, bu bir işaretti.
Biliyorum ki, Saakaşvili’yi Şamba ile görüşmeye ikna etmeye çalıştılar. Eğer Saakavşili Ameriya’ya gitseydi, bu anlaşılır bir şey olurdu. Fakat Senaki’ye gitmenin anlamı neydi? Hiç değilse Şamba’yı selamlayabilir veya Sayın Şamba’nın Gürcistan’da bulunduğunu söyleyebilirdi. Bu barış adına bir adım olurdu.
